W jaki sposób korzystają z systemu ubezpieczeń społecznych zagranicą polscy rolnicy? Wyjaśniamy, jak zapewnić sobie należne świadczenia podejmując pracę w Norwegii.
Możliwość dowolnego przemieszczania się na terenie Unii Europejskiej daje nam szereg szans, ale jednocześnie jest wyzwaniem, szczególnie w kwestiach zabezpieczenia społecznego. Polski rolnik podejmujący pracę na terenie Norwegii, będącej częścią Europejskiego Obszaru Gospodarczego, powinien znać swoje prawa i obowiązki w kwestii ubezpieczeń społecznych, aby upewnić się, że w razie potrzeby będzie miał zapewnione wszystkie należne świadczenia.
Zgodnie z europejskimi rozporządzeniami obywatele UE podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Czynnikiem decydującym o zastosowaniu właściwego ustawodawstwa w stosunku do osób:
– aktywnych zawodowo jest miejsce wykonywania pracy,
– nieaktywnych zawodowo – miejsce zamieszkania.
Osoba wykonująca pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego, na terytorium którego ją wykonuje. W tej sytuacji nie ma zatem znaczenia miejsce zamieszkania pracownika, siedziba jego pracodawcy lub to, gdzie prowadzący działalność ją zarejestrował.
Polski rolnik podejmuje pracę w Norwegii
Osoba podlegająca ubezpieczeniu społecznemu rolników, która wyjeżdża do innego państwa członkowskiego i rozpoczyna wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej lub podejmuje tam pracę najemną u zagranicznego pracodawcy na podstawie umowy, zobowiązana jest do bieżącego powiadomienia o tym fakcie jednostki KRUS właściwej dla miejsca położenia gospodarstwa rolnego w terminie 14 dni od podjęcia pracy.
Osoby, które podjęły pracę w Norwegii, a mają prawo do ubezpieczenia w KRUS z racji prowadzenia działalności rolniczej w Polsce, powinny złożyć wniosek A1 z Norwegii w celu zwolnienia z płacenia składek w KRUS. Dzięki temu nie zostaną wyrejestrowane z KRUS i jednocześnie nie będą musiały płacić niepotrzebnie podwójnych składek. W innym wypadku ryzykują one, że podczas kontroli, jakie odbywają się w ostatnich latach coraz częściej, zostaną wyrejestrowane z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Kasa zwróci im składki, ale tylko za 5 lat wstecz, nie więcej.
Sam KRUS wystawia zaświadczenie A1 mogące zwolnić z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne zagranicą jedynie tym rolnikom, którzy przedstawią dokumenty potwierdzające prowadzenie działki rolnej oraz faktury potwierdzające osiągane dzięki temu przychody.
Firma ATS Anna Stankiewicz pomaga klientom w przygotowaniu i uzyskaniu odpowiedniej dokumentacji oraz składaniu właściwych wniosków.
Formularze
Od 1 maja 2010 r. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego pełni również funkcję instytucji właściwej w zakresie ustalania ustawodawstwa właściwego. Wydaje ona i potwierdza stosowne formularze w następujących przypadkach:
– Podejmowania za granicą działalności na własny rachunek podobnej do działalności prowadzonej w Polsce – na podstawie art. 12 ust. 2 Rozporządzenia 883/2004.
– Prowadzenia działalności rolniczej w Polsce i poza jej granicami.
– Prowadzenia działalności rolniczej i pozarolniczej w Polsce i działalności pozarolniczej poza jej granicami.
– Prowadzenia działalności rolniczej w Polsce i pozarolniczej za granicą.
– Zastosowania wyjątków od przepisów art. 11 do 15 na podstawie art. 16 Rozporządzenia 883/2004 w odniesieniu do osób, które pozostaną ubezpieczone w systemie rolniczym (w KRUS).
Każdorazowo KRUS potwierdza polskie ustawodawstwo w powyższych przypadkach po spełnieniu warunków do pozostania w systemie rolniczym.
Kiedy do ZUS-u?
ZUS potwierdza stosowny formularz w następujących przypadkach:
– Kiedy rolnik podejmie pracę podobną do działalności wykonywanej w Polsce lecz w charakterze pracownika najemnego – przy zastosowaniu art. 12 ust.2 Rozporządzenia 883/2004.
– Kiedy rolnik prowadzący równocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą nie będzie spełniał warunków określonych w polskim prawie wewnętrznym do pozostania w systemie rolniczym – przy zastosowaniu art. 13 ust. 2 Rozporządzenia 883/2004.
Po okresie przejściowym
W okresie przejściowym Komisja Administracyjna dopuszczała wymianę informacji zarówno przy użyciu „starych” formularzy (E101, E104), jak i nowych (A1).
Aktualnie do poświadczania ustawodawstwa mającego zastosowanie w zakresie zabezpieczenia społecznego stosowany jest formularz A1, czyli „Zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego, mającym zastosowanie do osoby uprawnionej” .
Formularz A1 zastępuje stosowany dotychczas formularz E 101, z wyjątkiem sytuacji, gdy zastosowanie mają przepisy rozporządzenia Rady (ERWG) 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie. Osobom, które pozostają w ubezpieczeniu społecznym, zaświadczenie na formularzu A1 wystawiają Oddziały Regionalne KRUS – przy współpracy wszystkich jednostek organizacyjnych Kasy.
Natomiast do potwierdzenia okresów ubezpieczenia do celów nabycia praw do pieniężnych świadczeń krótkoterminowych oraz objęcia przez dane ustawodawstwo, czy dostępu lub zwolnienia z ubezpieczenia KRUS, realizując art. 6 Rozporządzenia 883/2004, będzie dokonywał również na starym formularzu E104.
Źródło: KRUS
