Emerytura w Norwegii
Komu przysługuje emerytura w Norwegii?
Do niedawna można było ubiegać się o norweską emeryturę już po 3 latach przepracowanych w tym państwie. 1 stycznia 2021 roku wprowadzono pewne zmiany. Od tej pory prawo do otrzymywania norweskiej emerytury przysługuje wyłącznie osobom, które pracują w Norwegii dłużej niż pięć lat i przez ten czas zbierają kapitał emerytalny w norweskim systemie ubezpieczeń społecznych. Natomiast osoby, które złożyły wnioski o wypłatę świadczenia przed 1 stycznia 2021, otrzymają emeryturę na starych zasadach.
Co ważne, im więcej przepracowanych lat, wyższe dochody i więcej odłożonych składek, tym samym wyższa emerytura w przyszłości. Trzeba jednak wiedzieć, że do otrzymywania pełnego świadczenia emerytalnego w Norwegii trzeba mieć aż 40 lat składkowych. Jeśli jest ich mniej, zebrany kapitał będzie odpowiednio mniejszy, a tym samym świadczenie niższe.
Czytaj więcej: Pobierasz norweską emeryturę bądź rentę w Polsce? NAV sprawdzi, czy… żyjesz.
Czy można pobierać emeryturę, mieszkając w Polsce?
Pracowałeś w Skandynawii i chcesz wrócić do ojczyzny na czas emerytury? Jeśli przeprowadzisz się do kraju EOG, czyli z Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub innego kraju, z którym Norwegia zawarła umowę o ubezpieczeniu społecznym, będziesz mógł zabrać emeryturę ze sobą.
Tym samym na Twoje konto co miesiąc będzie trafiać polska i norweska emerytura, co z pewnością pomoże Ci godnie przeżyć starość i cieszyć się bezpieczeństwem finansowym.
W przypadku niektórych grup istnieją ograniczenia dotyczące prawa do emerytury za granicą. Dotyczy to osób ze statusem uchodźcy oraz tych, które mają emeryturę obliczoną na podstawie renty inwalidzkiej dla osób młodocianych.
Jak wygląda system emerytalny w Norwegii – trzy filary
Zanim zdecydujesz się na pozostanie i pracę w Norwegii, warto dowiedzieć się, jak funkcjonuje norweski system emerytalny. Dzięki temu będziesz wiedzieć, jakie składki warto odkładać i poznasz sposoby na zwiększenie swojego przyszłego świadczenia. System składa się z trzech filarów.
- Pierwszy, czyli podstawowy, to emerytura z Folketrygden, czyli norweskiego odpowiednika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jest w całości wypłacana przez NAV po osiągnięciu wieku emerytalnego.
- Drugi to emerytura od pracodawcy, czyli z funduszu OTP. Ten filar określa się jako Obligatorisk Tjenestepensjon. Jest ona odkładana z dochodów przeznaczonych na dany fundusz. Minimalna kwota, jaka może być pobierana, wynosi 2% wynagrodzenia brutto. Pracodawca ma obowiązek stworzenia takiego funduszu dla wszystkich pracowników, którzy zarabiają powyżej tzw. stawki G, czyli jeśli ich umowa trwa dłużej niż sześć miesięcy.
- Trzeci filar emerytalny stanowią oszczędności emerytalne PPE, czyli składki całkowicie dobrowolne. Jest to prywatne ubezpieczenie w ramach funduszu emerytalnego. Aby uzyskać świadczenie z tego źródła, trzeba najpierw podpisać stosowną umowę z danym funduszem. Następnie należy składać tam drobną część dochodów z pracy. Można tam wpłacać dowolną kwotę – wybór należy do Ciebie. Odłożone składki mogą zostać wypłacone po 62. roku życia w całości lub ratach.
Chcesz sprawdzić, czy pracodawca odkłada składki emerytalne? Wystarczy, że będziesz zbierać odcinki z wypłat, a następnie sprawdzisz to w rozliczeniu rocznym, które zostaje wysłane przez norweski urząd podatkowy. Dostęp do tych informacji uzyskasz także po zalogowaniu się do profilu NAV.
Czy mogę odzyskać składki po wyjeździe z Norwegii?
Nie przepracowałeś w Norwegii wymaganych pięciu lat i zastanawiasz się, czy możesz odzyskać zapłacone składki na emeryturę? Niestety takie rozwiązanie nie istnieje i jest całkowicie niemożliwe do realizacji.
Uzbierane składki w Norwegii mogą:
- być wypłacone w wieku emerytalnym po złożeniu wniosku w formie emerytury,
- zostać przeniesione do Polski.
Wszystko zależy od ilości zebranych punktów emerytalnych oraz lat pracy w Norwegii. Warto pamiętać, że fakt przeniesienia/zabrania składek do Polski, nie wiąże się z wypłaceniem składek podatnikowi, a z tym, że oba kraje dokonają między sobą takiego przeniesienia.
Jedyne składki, jakie można odzyskać to te, które należą do trzeciego filara – innskudspensjon. Jeśli wartość uzbieranych środków jest nie większa niż 1/2 G to po osiągnięciu wieku emerytalnego można wypłacić składki w całości lub na kilka rat – w zależności od ubezpieczalni. Natomiast kwoty powyżej 1/2 G wypłacane są co miesiąc, zwykle przez 10 lat.
Pomimo jasnych zasad, wśród Polonii krąży mit dotyczący możliwości wypłacenia składek z Norwegii po powrocie do Polski. Jednak nie warto brać ich pod uwagę.
Czytaj więcej: Norweskie emerytury rosły szybciej od inflacji
Ile wynosi emerytura w Norwegii?
Obliczenie stawki emerytury państwowej w Norwegii jest podobnie skomplikowane jak w Polsce. Tam również wysokość emerytury jest zależna od wielu czynników. Wylicza się ją na podstawie zmiennych, takich jak:
- liczba lat członkowskich w Folketrygden w Norwegii,
- okres składkowy – czyli przez ile lat płaciłeś składki ubezpieczeniowe,
- okres płatności składek w innych krajach niż Norwegia,
- pensjonsgivende inntekt, czyli wysokość dochodu, który stanowi podstawę emerytalną,
- sytuacja rodzinna,
- stan cywilny,
- inne zabezpieczenia emerytalne – np. posiadanie II i III filaru emerytalnego,
- rok urodzenia – w przypadku norweskiej emerytury zasady jej wyliczania są zależne od roku, w którym urodziła się osoba uprawniona do pobierania świadczeń.
W związku z tym nie sposób określić, ile może wynieść norweska emerytura po pięciu latach bez konkretnych danych.
Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać emeryturę w Norwegii?
System emerytalny w Norwegii bywa skomplikowany. Nie każdy może sobie z nim łatwo poradzić, dlatego przychodzimy ze wsparciem. Reforma z roku 2011 wprowadziła rozróżnienie różnych grup – w zależności od roku urodzenia. Generalna zasada mówi, że jeśli pracowaliśmy w więcej niż jednym kraju EOG, czyli na przykład w Polsce i Norwegii, to o świadczenie aplikujemy tam, gdzie:
- mamy więcej przepracowanych lat;
- zamierzamy pobierać świadczenie.
O norweską emeryturę można zatem aplikować za pośrednictwem NAV lub ZUS. Zastanawiasz się, ile lat trzeba pracować w Norwegii, aby połączyć emeryturę z polską? Według przepisów składki na to świadczenie socjalne trzeba odkładać przez min. 5 lat.
Kiedy można zacząć się starać o emeryturę w Norwegii?
Zastanawiasz się, kiedy możesz zacząć ubiegać się o dodatkowe świadczenie za pracę w Skandynawii? Wiek emerytalny w Norwegii to 67 lat. Teoretycznie można aplikować o pobieranie wcześniejszej, częściowej emerytury już po ukończeniu 62. roku życia, jednak zwykle NAV wydaje decyzję odmowną, kierując się interesem ubezpieczonego.
Większość Polaków pracujących w Norwegii nie posiada 40 lat składkowych, zatem zgromadzone przez nich składki nie są wystarczające do pobierania wcześniejszej emerytury. W rezultacie, jeśli zostaną wybrane za wcześnie, można wykorzystać wszystkie składki jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, na co NAV nie pozwala.
Praca za granicą to dobry sposób na to, żeby poprawić swoją sytuację finansową, a także zapewnić sobie godziwą emeryturę. Warto to dobrze przemyśleć, zanim zdecydujesz się na powrót do kraju przed wypracowaniem wymaganych pięciu lat.
