Skip to main content

Zaświadczenie A1 Norwegia

Z biegiem czasu coraz większa liczba przedsiębiorców decyduje się na delegowanie pracowników do pracy za granicą. Zaświadczenie A1 wydawane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako tzw. instytucję właściwą potwierdza fakt obowiązywania polskiego ustawodawstwa w odniesieniu do pracowników. Dla przedsiębiorcy oznacza to, że dani pracownicy delegowani pozostają ubezpieczeni w polskim ZUS. Z uwagi na fakt, iż na tle Unii Europejskiej to właśnie polscy przedsiębiorcy delegują najwięcej pracowników , warto przyjrzeć się temu zagadnieniu nieco bliżej.

Chcesz uzyskać więcej informacji na temat zaświadczenia A1?

Chętnie odpowiemy na Twoje pytania

Zaświadczenie A1 Norwegia – najważniejsze informacje

Tytułem wstępu, wspomnieć należy, że obowiązujące unormowania dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w prawie UE tj. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (tzw. rozporządzenie podstawowe) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 987/2009 z 16 września 2009 r. dot. wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 (tzw. rozporządzenie wykonawcze), umożliwiają swobodne czasowe świadczenie usług przy jednoczesnym uniknięciu zbędnych trudności takich jak pomieszanie składek i zobowiązań, które stanowiłyby wynik równoczesnego czy też naprzemiennego stosowania kilku ustawodawstw.

Generalne zasady europejskiego prawa zabezpieczeń społecznych wskazują na stosowanie jednego ustawodawstwa właściwego oraz na zgodność ustawodawstwa z miejscem wykonywania działalności zawodowej, tzw. zasada lex loci laboris. W niektórych ściśle określonych sytuacjach można jednak uzasadnić stosowanie kryteriów innych niż rzeczywiste miejsce zatrudnienia. Szczególne zasady odnoszą się w tym zakresie m.in. do pracowników delegowanych do pracy do innego państwa członkowskiego UE.

Warunki wydawania zaświadczeń A1 – art. 12

Zaświadczenie A1, wydawane przez właściwą instytucję ubezpieczeniową jest potwierdzeniem podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego danego państwa członkowskiego. Obowiązuje ono w państwach należących do Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz w Szwajcarii.

W przypadku, gdy zamierzamy ubiegać się o uzyskanie A1 dla pracownika delegowanego z Polski na podstawie art. 12 rozporządzenia 883/2004, konieczne jest spełnienie następujących kryteriów (art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 i art. 14 ust. 1 i 2 rozporządzenia 987/2009):

  • wykonywanie przez pracownika pracy za granicą w imieniu przedsiębiorstwa delegującego,
  • prowadzenie przez przedsiębiorstwo delegujące normalnej działalności (tj. znacznej jego części) w Polsce,
  • okres delegowania obejmujący max. 24 miesiące,
  • pracownik nie może być wysłany, by zastąpić inną delegowaną osobę (w celu zastąpienia innego pracownika delegowanego),
  • w przypadku osób zatrudnionych w celu oddelegowania – przed rozpoczęciem zatrudnienia pracownik musi podlegać ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym siedzibę ma jego pracodawca.

Warunki wydawania zaświadczeń A1 – art.13

W odniesieniu do podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego w przypadku wykonywania pracy w więcej niż jednym kraju, w myśl art. 13 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 możliwe jest zastosowanie ustawodawstwa miejsca zamieszkania pracownika lub siedziby pracodawcy. Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku państwach członkowskich podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim. Odmiennie kształtuje się natomiast sytuacja osoby, która nie wykonuje znacznej części swojej pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania. W takim przypadku osoba ta podlega ustawodawstwu w państwie, w którym:

  • znajduje się siedziba pracodawcy/pracodawców (lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa/przedsiębiorstw) jeżeli jest zatrudniona przez jednego pracodawcę lub co najmniej dwóch pracodawców, których siedziba znajduje się tylko w jednym państwie członkowskim; lub
  • znajduje się siedziba pracodawcy, innego niż państwo członkowskie jej zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwóch lub więcej pracodawców, których siedziba znajduje się w dwóch państwach członkowskich, z których jedno jest państwem członkowskim jej zamieszkania; lub
  • ma miejsce zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwóch lub więcej pracodawców, a co najmniej dwóch z tych pracodawców ma siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie jej miejsca zamieszkania.

Jednocześnie warto wspomnieć, że w art. 16 rozporządzenia 987/2009 założono, że osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich zwraca się w pierwszej kolejności do instytucji ubezpieczeniowej w państwie, w którym ma miejsce zamieszkania. Instytucja ta tymczasowo ustala ustawodawstwo mające znaczenie dla zainteresowanego.

Charakter zaświadczenia A1

Zaświadczenie A1 stanowi potwierdzenie podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego państwa, które wydało ten dokument. A1 ma wobec tego tzw. charakter deklaratoryjny, nie tworzy prawa, a jedynie potwierdza istnienie prawa w konkretnym przypadku. A1 jest wiążąca dla instytucji zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, w którym praca jest wykonywana. Podobnie jest w przypadku sądu tego państwa.

Ważna informacja: jeśli jesteś objęty norweskim ustawodawstwem, nie zwalnia to twojego ewentualnego pracodawcy w Polsce z opłacania składek. W praktyce oznacza to, że w takim wypadku pracodawca w Polsce nie musi odprowadzać składek na ubezpieczenie społeczne w Polsce, ale jest zobowiązany odprowadzić składki za polskie zarobki w Norwegii. W przypadku, gdy składki na norweskie ubezpieczenie społeczne nie zostaną opłacone w odpowiednich terminach, może to zagrozić członkostwu osoby ubezpieczonej w norweskim systemie ubezpieczeń społecznych. To z kolei może wpłynąć na Twoje prawo do uzyskania świadczeń zdrowotnych czy emerytalnych przysługujących w Norwegii. 

Kiedy jest możliwe tzw. wycofanie A1?

Zaświadczenie A1 może wycofać tylko organ, który je wydał. Warunkiem wycofania jest wykazanie przez instytucję ubezpieczeniową, że dowody/oświadczenia złożone w sprawie nie były zgodne ze stanem faktycznym. Innym warunkiem może być zmiana okoliczności będących podstawą do wydania A1. Wobec tego, zasada ogólna stanowi, iż instytucja czy sąd państwa przyjmującego nie może odrzucić ani unieważnić A1. Może to zrobić tylko instytucja państwa wysyłającego, która ją wydała.

Zaświadczenia A1 – komu są wydawane?

Zaświadczenie to wskazuje na podleganie systemowi ubezpieczeniowemu państwa, które je wydało. Otrzymują je m.in.:

  • marynarze, członkowie załogi lotniczej i personelu pokładowego,
  • osoby delegowane przez pracodawcę do pracy w innym europejskim kraju,
  • osoby, które na pewien czas zdecydowały się prowadzić działalność gospodarczą zarejestrowaną w Polsce na terenie Norwegii,
  • osoby, które wykonują pracę najemną na zmianę lub równocześnie w Norwegii i w Polsce.

Zaświadczenie A1 wydaje zarówno polski ZUS, jak i norweski NAV (Norweski Urząd Pracy i Opieki Socjalnej).

Zaświadczenie A1 – najnowsze stanowiska

Zasygnalizować w tym miejscu należy ostatnie stanowisko Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości UE H. S. Øe z 11 lipca 2019 r. w sprawach połączonych C-370/17 i 37/18 Vueling Airlines, dotyczące ww. zasady ogólnej trwałości A1. Stanowisko zaprezentowane w Opinii Rzecznika budzi niepokój. Zgodnie z nim sąd przyjmującego państwa członkowskiego mógłby być uprawniony do odmowy uwzględnienia poświadczenia A1, jeżeli na podstawie obiektywnych elementów stwierdzi, że zostało ono uzyskane lub powołano się na nie w sposób noszący znamiona oszustwa. Rzecznik w swojej Opinii czerpał z niedawnego orzecznictwa TSUE, w tym szczególnie ze sprawy C-359/16 Altun, w której Trybunał sformułował tezę, iż w przypadku „oszustwa” sądy krajowe mogą „nie uwzględnić” (‘disregard’) zaświadczenia A1 wydanego dla pracownika delegowanego w innym państwie członkowskim UE. Trybunał sformułował w nim również kryteria „oszustwa”. W szczególności zwrócił uwagę, że muszą być one spełnione łącznie. Ponadto zaznaczył, że kwestionować zaświadczenia A1 mogą jedynie sądy (a nie np. urzędy) państw przyjmujących.

Rozwój powyższego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości motywuje szczytny cele w postaci zwalczania oszustw w ramach transgranicznej mobilności pracy. Rodzi jednak ryzyko, że w/w stanowisko może w przyszłości być wykorzystywane jako narzędzie dla kwestionowania A1. Zwłaszcza gdyby judykatura TSUE rozszerzyła je również na urzędy państw przyjmujących.

Zaświadczenie A1 – jak je zdobyć?

Aby otrzymać zaświadczenie A1 od ZUS-u, należy uzupełnić właściwy formularz. To, jak będzie wyglądał Twój wniosek, zależy także od Twojej sytuacji jako zatrudnionego.

Możesz złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia A1 w związku z art. 12.2 lub art. 13.2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego:

  • w pierwszym przypadku wnioskodawcą jest osoba, która wykonuje w Polsce pracę na własny rachunek i będzie wykonywać jej w innym państwie członkowskim UE, EOG lub w Szwajcarii – złożenie wniosku polega na wypełnieniu formularza US-1 i dostarczeniu go do ZUS-u,
  • wniosek w związku z art. 13.2 rozporządzenia może złożyć ten, kto wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub kilku krajach członkowskich UE, EOG lub w Szwajcarii – konieczne jest wtedy wypełnienie formularza US-2.

W obu przypadkach uzupełnienie dokumentu wygląda podobnie. Należy podać m.in. swoje dane osobowe, informacje o działalności na własny rachunek, okresie wykonywania pracy za granicą czy zagranicznym miejscu pobytu.

Od kwietnia 2022 r. wniosek o wydanie zaświadczenia A1 można złożyć tylko przez internet.

Ile czeka się na zaświadczenie A1?

Zaświadczenie to jest ważne przez 12 miesięcy od momentu jego wydania, jednak jeżeli zdarzy się, że w tym czasie zatrudniony zmienił pracę, traci ono swoją ważność. Nawet jeśli będzie pracował w innej firmie na podobnych warunkach, musi ponownie starać się o zdobycie dokumentu. Natomiast ZUS jest zobowiązany wydać zaświadczenie A1 w terminie 7 dni od momentu złożenia kompletnego, poprawnie uzupełnionego wniosku – na formularzu US-1 lub US-2.

Zaświadczenia A1 – praca za granicą i w Polsce

Zaświadczenie A1 będzie Ci też potrzebne, jeśli jesteś zatrudniony w Norwegii, ale czasowo – w związku z delegacją – będziesz wykonywał pracę w Polsce. Wtedy o dokument ten musisz wnioskować do NAV. Wniosek o wydanie zaświadczenia A1 możesz zdobyć, logując się na stronie NAV oraz wypełniając i wysyłając online odpowiedni formularz.

Zaświadczenie A1 może okazać się niezbędne tym, którzy są zatrudnieni w Polsce i w Norwegii. Jeżeli zależy Ci na tym, aby zdobyć je szybko i bez problemu, zgłoś się do nas. Pomożemy Ci w załatwieniu zarówno norweskiego, jak i polskiego A1. Ponadto służymy doradztwem i pomocą w sprawach zasiłków, rent i rezydentury podatkowej w Norwegii.

Potrzebujesz zaświadczenia A1 dla swoich pracowników lub dla siebie?

Nie jesteś pewien, pod jakie ustawodawstwo podlegasz lub gdzie odprowadzać składki za swoich pracowników? Zleć analizę naszym specjalistom i ciesz się spokojem.