Główna zasada w norweskim prawie pracy mówi, że z zasady pracownicy powinni być zatrudniani na stałą umowę o pracę, która trwa tak długo dopóki jedna ze stron jej nie wypowie.
Prawo pracy przewiduje także zatrudnienie tymczasowe – z uwagi na charakter wykonywanej pracy i może być stosowane wówczas, gdy pojawi się do tego wyraźna przesłanka.
W prawie norweskim istnieją następujące formy tymczasowego zatrudnienia:
- Praca sezonowa (sesongarbeid) – dotyczy zatrudniania pracowników w określonej porze roku, np. zbioru owoców latem, lub wakacyjna obsługa turystów w restauracjach.
- Pomoc dodatkowa (tilkallingshjelp, ringevikar) – pracownik dostaje umowę o pracę, ale pojawia się w pracy dopiero na wezwanie pracodawcy, gdy zaistnieje potrzeba wykonania wskazanych w umowie działań. Nie ma możliwości planowania dni wykonywania pracy ani przez pracownika, ani przez pracodawcę.
- Praca w projekcie (prosjektarbeid) – pracownik zatrudniony jest do wykonania określonych zadań w projekcie, który ma określone ramy czasowe. Zdarza się, że w przypadku wielu następujących po sobie projektów w firmie, pracująca w ten sposób osoba może zostać zatrudniona na stałe.
- Wikariat – zastępstwo (vikariat) – dotyczy zatrudnienia na zastępstwo, za pracownika który jest chory, przebywa na dłuższym urlopie lub np. zasiłku rodzicielskim.
- Inne formy zatrudnienia tymczasowego, to praktyki dla uczniów zdobywających zawód lub dla uczestników kursów dokształcających w NAV.
W lipcu 2022 roku zniesiono zasadę, że umowa tymczasowa nie może trwać dłużej niż 12 miesięcy.
Liczba osób zatrudnionych czasowo nie może przekraczać 15 % wszystkich zatrudnionych osób w danej firmie.
W każdym przypadku zatrudnienia czasowego wymagane jest podpisanie umowy o pracę, nawet jeśli zatrudnienie trwa np. tylko 1 dzień. Obowiązkiem pracodawcy jest dbałość, by pracownik otrzymał swój egzemplarz umowy o pracę.
Prawo pracy mówi, że umowa czasowa o pracę trwa dokładnie tyle, na ile została podpisana. Po tym okresie pracodawca powinien zatrudnić pracownika na stałe. W przypadku sytuacji, gdy pracownik dłużej wykonywał powierzone zadania (przekraczając termin upływu umowy czasowej), aby ukończyć wszystkie zlecone przez pracodawcę działania, musi zostać podpisany aneks do umowy o pracę, obejmujący tę okoliczność.
Reguła 3 i 4 lat – co oznacza?
Jeśli przed 1 stycznia 2024 roku pracownik był zatrudniony czasowo więcej niż łącznie 4 lata, ma prawo żądać zatrudnienia na stałe. Dotyczy to pracy sezonowej, w projekcie lub jako dodatkowa pomoc.
W przypadku, gdy pracownik był zatrudniony przez 4 lata na podstawie trzech poniższych rodzajów zatrudnienia, ma prawo żądać stałego kontraktu o pracę.
- tymczasowe zatrudnienie do wykonania pracy mającej charakter czasowy;
- wikariat- zastępstwo;
- tymczasowe zatrudnienie na ogólnych warunkach.
W tym przypadku, nawet jeśli pomiędzy okresami pracy istniały przerwy czasowe, to wykładnia prawa mówi tu o spełnieniu warunku okresu łącznego. A jeżeli pracodawca specjalnie robił przerwy pomiędzy okresami zatrudnienia, interpretuje się to na korzyść pracownika.
Jeśli po 1 stycznia 2024 roku pracownik został zatrudniony tymczasowo i będzie pracował przez więcej niż łącznie 3 lata, ma prawo żądać zatrudnienia na stałe. Dotyczy to pracy sezonowej, w projekcie lub jako dodatkowa pomoc.
Okres przebywania na zwolnieniu chorobowym nie jest liczony jako przerwa w pracy.
Pierwszeństwo do stanowiska
W rozumieniu ogólnym, można zatrudnić pracownika na kolejnym wikariacie, ale nie w sytuacji, gdy w firmie istnieje stała potrzeba na dane stanowisko. W takim wypadku pracodawca powinien sporządzić stałą umowę o pracę.
Pracownik, który został zwolniony lub nie został zatrudniony ponownie z powodu tymczasowego braku zadań do wykonania, ma prawo do zatrudnienia ponownie w pierwszej kolejności, jeśli w firmie ponownie zaistniała potrzeba wykonywania danych zadań. Aspirujący na dane stanowisko musi posiadać właściwe kwalifikacji oraz być zatrudnionym przez min. 12 miesięcy w firmie w okresie ostatnich 2 lat. Prawo pierwszeństwa dotyczy roku po uprzednim zakończeniu pracy. Zasada ta nie dotyczy pracowników na wikariatach.
We wszystkich sytuacjach, gdy pracodawca łamie prawo pracy o tymczasowym zatrudnieniu, pracownik zawsze ma prawo zgłosić się do sądu o rozpatrzenie, czy prawo pracy zostało złamane przy zawieraniu umów o tymczasowym zatrudnieniu. Kwestie łamania prawa pracy warto też zgłaszać do Arbeidstilsynet.
www.arbeidstilsynet.no
